Pedały stanowią bardzo ważny element w mechanizmie napędzającym rower. Ich zadaniem jest przenoszenie energii z nóg rowerzysty, poprzez korby do całego układu napędowego. Mają one konstrukcję małej platformy, na której stawia się stopy. Zazwyczaj jest ona wykonana z tworzywa lub metalu. Następnie łączy się z krótkim, ułożyskowanym wałkiem, który montuje się z jednej strony połączeniem gwintowym do korby. Podczas jazdy rowerzysta opiera nogi na platformach pedałów. Za pośrednictwem ułożyskowania ich wałka, mogą one obracać się względem korb. W wyniku tego znajdują się w pozycji równoległej do stóp bez względu na fazę ruchu.
Na rynku występuje szeroki wybór pedałów. Wśród dostępnych modeli dzielimy je na następujące odmiany:
Pedały platformowe
Platformowe, które są najbardziej klasyczne. W ich budowę wchodzi platforma i ruchomy wałek. Platforma może być wykonana z jednego kawałka metalu lub tworzywa. Warto zwrócić uwagę na to, że metalowe konstrukcje są mocniejsze. Obecnie stosuje się połączenia lekkie, a zarazem trwałe do ich wykonania. Dodatkowo pedały platformowe posiadają zazwyczaj na powierzchni ząbki, wypustki bądź wystające elementy zwiększające tarcie butów o ich powierzchnię. Tarcie to ważny czynnik, który utrzymuje buty na platformach. Problemem w tego rodzaju pedałach może być słaba transmisja energii, ponieważ można w nich pedałować jedynie, poprzez ich naciskanie. Nie ma w nich możliwości ciągnięcia w górę lub popychania do przodu. W konsekwencji wytwarzają one energię tylko przez 45% fazy ruchu nóg. Oznacza to, że efektywność pedałowania jest niższa. Ponadto podczas jazdy po wybojach lub w mokrych warunkach występuje silna tendencja do ześlizgiwania się z nich nóg. Do tego, aby zwiększyć przyczepność stosuje się gumy antypoślizgowe. Pozytywną stroną ich wykorzystania jest możliwość jazdy w różnego rodzaju obuwiu.
W podziale pedałów platformowych występują dodatkowo pedały z kolcami lub noskami.
Pedały platformowe z kolcami.
W pierwszych jak sama nazwa wskazuje z platform wystają krótkie kolce, które zagłębiają się w specjalne otwory w butach, przez to buty nie ślizgają się. Jednakże do korzystania z nich jest potrzebne specjalne obuwie. Najczęściej stosuje się je w rowerach górskich do zjazdu i cyklotrialu. Nie pozwalają one na ciągnięcie pedałów w górę. Natomiast umożliwiają ich pchanie do przodu, dzięki czemu przewodzenie energii wynosi około 55-60% fazy ruchu nóg. Pozytywną stroną ich stosowania jest możliwość odłączenia się od pedałów w każdym momencie.
Pedały platformowe z noskami.
Kolejny typ pedałów platformowych to model z noskami. Ich konstrukcja polega na tym, że do platform są przytwierdzone noski. Mają one formę plastikowej lub metalowej kształtki, która jest połączona zazwyczaj z paskiem zapinającym. Jej zadaniem jest przytwierdzenie nogi do pedału. Korzyścią ze stosowania tego typu rozwiązania jest możliwość transmisji energii przez 99% fazy ruchu nóg. Ponadto można jeździć na nich w każdym rodzaju obuwia. Warto pamiętać o odpowiednim korzystaniu z platform zaopatrzonych w noski. Skierowane są one dla osób, które mają spore doświadczenie na jeździe rowerem i pewnie się na nim czują. Bezpieczeństwo używania tego rodzaju pedałów gwarantuje duże ściągnięcie paska, które jednocześnie umożliwia swobodne wycofanie stopy do tyłu z noska w nagłej sytuacji. W przypadku używania nosków musimy wyrobić sobie nawyk wsuwania drugiej stopy w czasie jazdy, ponieważ pierwszą wkładamy jeszcze, gdy rower stoi. Pedał z noskami zazwyczaj swobodnie zwisa noskiem na dół. Do rozpoczęcia jazdy należy lekko docisnąć go stopą, ponieważ jej ruch do tyłu spowoduje, że pedał przyjmie pozycję poziomą. Umożliwi to wsunięcie stopy w nosek poprzez ruch do przodu.
Pedały zatrzaskowe
Posiadają specjalny mechanizm zatrzaskowy, który podobnie jak noski w platformach przytwierdza buty do nich poprzez chwytanie i zatrzaskiwanie się na specjalnej metalowej kształtce uprzednio przymocowanej do podeszwy buta, którą nazywa się blokiem. Wpinanie w zatrzask następuje w chwili pierwszego naciśnięcia stopą na pedał. Do wypięcia należy wykonać ruch stopą na zewnątrz w płaszczyźnie platformy pedału, czyli w prawy bok. Pedały zatrzaskowe stabilizują stopę skuteczniej niż noski. Natomiast ich budowa sprawia, że w sytuacji upadku buty automatycznie wypinają się z nich. System ten przypomina schemat działania zapięć w nartach. Tutaj dodatkowo wymagane jest specjalne obuwie, w którym można zamocować blok. Dlatego większość pedałów zatrzaskowych posiada małe platformy, ponieważ buty z blokami mają twarde, niezginające się podeszwy, które zastępują normalne platformy. Występują również pedały zatrzaskowe z normalnymi platformami, które pozwalają na jazdę w zwykłym obuwiu. Natomiast przy jeździe w zwykłym obuwiu nie można się w nie wpiąć. Na rynku można spotkać wiele mechanizmów zatrzaskowych.
Zatrzaski Keywina.
Były pierwszym tego rodzaju rozwiązaniem na świecie. Zastosowano je po raz pierwszy w rowerach szosowych. Charakteryzują się one dużą, stabilną platformą i analogicznie dużym blokiem, który wspomaga podparcie stopy. Dodatkowo połączenie pedał – blok jest bardzo mocne i skuteczne. Pozwala ono na używanie techniki pchania i ciągnięcia pedałów podczas jazdy. Obecnie to rozwiązanie jest stosowane w rowerach szosowych przez firmę LOOK oraz Shimano.
Zatrzaski marki LOOK.
Pedały produkowane przez firmę LOOK, są przeznaczone dla rowerów szosowych i swoją konstrukcją są bardzo podobne do pedałów Keywin. Różnica wynika z mechanizmu zatrzaskowego w pedałach KEYWIN blok jest podtrzymywany przez jedną sprężynę, z kolei w LOOK są to dwie stalowe sprężyny.
Shimano Pedaling Dynamics
SPD są mechanizmem zatrzaskowym w pedałach przystosowanych do rowerów górskich. Wprowadziła go firma Shimano. Dodatkowo buty do nich przeznaczone posiadają mniejsze bloki, które można ukryć w podeszwie i jednocześnie chodzić. Ponadto system ten pozwala na łatwiejsze wpinanie i wypinanie się z pedałów w stosunku do mechanizmu Look. Natomiast w wyniku tego, że zapięcia są mniejsze noga jest słabiej mocowana, a co za tym idzie energia pedałowania ma słabszy przekaz. Plusem jest to, że w przypadku pedałów SPD można ustawić kąt wypięcia przez właściwe ustawienie bloków w bucie. Występuje w nich też mała odporność na zabrudzenie błotem, które się dość często zdarza w kolarstwie górskim. Przez co szczeliny zapychają się i utrudniają wpinanie i odpinanie.
Crank Brothers
Z kolei Crank Brothers swoim kształtem przypominają ubijaczki. Jak sama nazwa wskazuje wytwarza je firma Crank Brothers. Dostosowane są też pod nie specjalne bloki. W przeciwieństwie do konstrukcji SPD, którą produkuje Shimano pedały te dzięki otwartej konstrukcji nie są podatne na błoto. Jednak nie można w nich ustawić siły wypięcia pod określonym kątem. Pozytywną strona jest to, że są zdrowsze dla kolan dzięki 6° luzu, a także mają mniejszą wagę niż produkty innych marek. Co idzie też w parze z ich wyższą ceną.
Zatrzaski MTB LOOK
Pedały te mają budowę zbliżoną do systemu SPD. Różnicą jest to, że stosuje się w nich inny kształt bloków. Dodatkowo są też bardziej odporne na zabrudzenia niż SPD. Ich popularność niestety została ograniczona głównie przez brak zgodności z normą SPD.
Zatrzaski firmy Time
Popularność w kolarstwie górskim zdobyły zatrzaski marki Time. Ich zaletą jest prosta konstrukcja i odporność na błoto. Te czynniki wyróżniają je spośród innych marek. System tworzą dwa cienkie druty, które, aby były trwałe muszą być wykonane z drogiego tworzywa typu tytan, a to podnosi wartość bloków. Z kolei przy słabszym materiale zatrzaski mogą ulec zniszczeniu.
Obecnie mając ogromny wybór rodzajów pedałów zwracamy głównie uwagę na:
- wytrzymałość materiału, z którego zostały wykonane,
- łatwość w użytkowaniu,
- cena,
- dostosowanie pedałów do kategorii roweru np. szosowy, górski.
Powszechnie wiadomo, że decydując się na pedały zatrzaskowe musimy mieć do nich dopasowane odpowiednie obuwie. Natomiast przy pedałach platformowych przekazywana jest mniejsza energia z nóg. Wybór jest spory, a decyzja należy do nas.
